Walaupun wanita di Malaysia telah menunjukkan pencapaian cemerlang dalam pelbagai bidang, penyertaan mereka sebagai pembuat keputusan dalam sektor awam dan institusi umum masih belum mencerminkan populasi sebenar mereka.
Menurut laporan Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA) pada 2023, wanita merangkumi 61.7% daripada keseluruhan penjawat awam, namun hanya sekitar 38% memegang jawatan pengurusan tertinggi.
Hal ini mencerminkan satu ketidakseimbangan yang menuntut perhatian dan tindakan segera.
Masalah ini bukanlah berpunca daripada kekurangan bakat dalam kalangan wanita, tetapi lebih kepada cabaran struktur dan budaya institusi.
Wanita sering kali berdepan stereotaip peranan tradisional, di samping beban berganda sebagai penjaga keluarga dan pekerja.
Dalam banyak organisasi, wujud halangan ‘siling kaca’, suatu metafora untuk halangan tidak kelihatan yang menyekat wanita daripada mendaki ke jawatan kepimpinan tertinggi, meskipun mereka berkelayakan.
Ini diburukkan lagi dengan kurangnya mekanisme sokongan seperti dasar kerja fleksibel, penjagaan anak di tempat kerja dan sistem mentor yang menyokong pembangunan kerjaya wanita.
Isu ini tidak hanya menjejaskan wanita, tetapi turut menghalang pembangunan dasar awam yang lebih menyeluruh dan responsif terhadap keperluan masyarakat pelbagai lapisan.
Kajian Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB) menunjukkan bahawa penyertaan wanita dalam proses membuat keputusan menghasilkan dasar yang lebih inklusif, terutamanya dalam bidang kesihatan, pendidikan, kebajikan dan perkhidmatan sosial.
Oleh itu, memperkasakan wanita sebagai pembuat keputusan bukan sahaja adil, malah mempertingkatkan kualiti tadbir urus sektor awam.
Sebagai respons terhadap isu ini, pelbagai usaha telah dijalankan oleh kerajaan Malaysia dan beberapa negeri termasuk Sarawak.
Antara inisiatif utama ialah Dasar Kesaksamaan Gender dan Pelan Tindakan Wanita dalam Sektor Awam.
Melalui pelan ini, JPA dan Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat menyasarkan sekurang-kurangnya 50% penglibatan wanita dalam jawatan pembuat dasar menjelang 2030.
Usaha ini merangkumi program pembangunan kepimpinan khas untuk wanita, latihan peningkatan kompetensi, serta galakan kepada kementerian dan agensi untuk menyokong dasar-dasar mesra keluarga.
Di Sarawak, satu langkah signifikan ialah pewujudan Majlis Wanita Sarawak dan pelantikan wanita dalam jawatankuasa pembangunan daerah serta lembaga pengarah agensi kerajaan negeri.
Terdapat juga program Sarawak Women for Women Society (SWWS) yang menyediakan latihan kepimpinan akar umbi, bengkel advokasi dasar dan penglibatan komuniti dalam membuat keputusan.
Usaha ini telah menunjukkan hasil memberangsangkan.
Contohnya, penglibatan aktif wanita dalam Jawatankuasa Pembangunan dan Keselamatan Kampung (JKKK) di beberapa daerah luar bandar telah membawa kepada peningkatan permintaan terhadap isu-isu sosial seperti penjagaan kesihatan ibu, akses kepada pendidikan awal kanak-kanak dan keperluan perumahan kos rendah.
Selain itu, sektor awam kini giat memanfaatkan teknologi untuk memperluas peluang wanita menyertai proses membuat keputusan.
Pelaksanaan mesyuarat dalam talian, latihan e-kepimpinan dan portal maklum balas awam membolehkan wanita menyumbang pandangan secara lebih fleksibel.
Pendekatan ini penting khususnya untuk wanita yang tinggal di kawasan pedalaman atau yang berperanan sebagai penjaga utama keluarga.
Namun, cabaran masih wujud, terutamanya dalam mengubah persepsi dan budaya organisasi.
Untuk itu, pendekatan gender mainstreaming perlu diterapkan dalam semua dasar dan latihan sektor awam.
Pegawai atasan dan pembuat dasar perlu diberikan latihan kesedaran gender bagi memastikan proses pengambilan, kenaikan pangkat dan penilaian prestasi bebas daripada bias jantina.
Program mentor-mentee juga perlu diwujudkan secara sistematik agar pegawai wanita berpotensi mendapat bimbingan dan laluan jelas dalam kerjaya mereka.
Sokongan daripada pemimpin lelaki juga penting dalam menjayakan peralihan ini.
Pembentukan kepimpinan yang seimbang jantina tidak harus dilihat sebagai persaingan, tetapi sebagai kolaborasi untuk memperkukuh sistem penyampaian awam negara.
Penyertaan wanita dalam membuat keputusan membawa perspektif yang lebih holistik dan empati yang tinggi terhadap kelompok rentan dalam masyarakat.
Kesimpulannya, wanita bukan hanya wajar diberi tempat dalam proses membuat keputusan, tetapi kehadiran mereka adalah kritikal bagi memastikan dasar dan perkhidmatan awam yang adil, inklusif dan berkesan.
Penyelesaian kepada isu ketidakseimbangan gender ini tidak datang daripada satu pihak sahaja, tetapi memerlukan kolaborasi menyeluruh antara kerajaan, institusi, komuniti dan individu.
Dengan memperkukuh dasar, membina kapasiti dan mengubah budaya organisasi, kita boleh memastikan bahawa kepimpinan dalam perkhidmatan awam benar-benar mencerminkan masyarakat Malaysia yang majmuk dan progresif.
Inilah waktunya untuk meletakkan wanita bukan hanya di meja rundingan, tetapi juga di kerusi pembuatan keputusan yang berpengaruh.
Rujukan
Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA). (2023). Laporan Tahunan Perkhidmatan Awam Malaysia 2023. Putrajaya: Jabatan Perkhidmatan Awam Malaysia. https://docs.jpa.gov.my/docs/pnerbitan/ltahunan/lp2023.pdf
Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat (KPWKM). (2023). Dasar Kesaksamaan Gender dan Pelan Tindakan Wanita dalam Sektor Awam. https://www.kpwkm.gov.my
United Nations. (2021). The Impact of Women’s Participation in Decision-Making on Public Policy. UN Women Policy Brief. https://www.unwomen.org
